Mgr fizjoterapii Anna Schab

Kręgosłup dziecka kształtuje się od pierwszych miesięcy życia. Rodzice mają niebagatelny wpływ na ten proces. Chcąc wspierać jego prawidłowy przebieg, powinniśmy kierować się zasadą, aby dostosowywać otoczenie dziecka do jego ciała i potrzeb, nigdy zaś odwrotnie. Jakie praktyczne wskazówki płyną z tej zasady?:

• noworodki i niemowlęta, które nie potrafią samodzielnie zmieniać pozycji należy kłaść w urozmaicony sposób. Maleństwo musi mieć możliwość odbierania bodźców płynących zarówno z obciążania plecków, brzuszka, jak i boków ciała. Każda z tych pozycji umożliwia kształtowanie innych wzorców ruchowych i wzmacnianie różnych grup mięśni.
• niemowlęta, które potrafią już obracać się i zmieniać pozycje ciała, należy kłaść na twardym podłożu. Tylko takie podłoże umożliwia efektywne ćwiczenia podporów w pozycji leżenia na brzuszku. Podpory z kolei wspierają kształtowanie krzywizn kręgosłupa oraz stabilizację obręczy barkowej. Ideałem twardego podłoża jest podłoga, o czym była już mowa powyżej.
• niemowlęta uczące się chodzenia należy… pozostawić same sobie. Pomaganie, przez prowadzenie za rączki, przyczynia się do wadliwego ustawienia kręgosłupa i miednicy i zwiększa ryzyko wystąpienia wad postawy w przyszłości. Jest również nie lada wyzwaniem dla kręgosłupów rodziców…;)
• dzieciom w każdym wieku – tym pełzającym, czworakującym, chodzącym i biegającym, należy zapewnić możliwość spontanicznego i swobodnego ruchu. Ruch, zwłaszcza ten na świeżym powietrzu, jest najlepszą profilaktyką wszelkich wad kręgosłupa.
• należy zadbać o odpowiednio zbilansowaną dietę, która zapewni rosnącemu organizmowi odpowiednią dawkę niezbędnych substancji odżywczych i budulcowych (białko dla prawidłowego wzrostu mięśni, tłuszcze dla rozwoju tkanki mózgowej czy wapń dla prawidłowego wzrostu kośćca dziecka).
• należy pamiętać, aby zawsze dostosowywać do wzrostu dziecka codzienne sprzęty i meble. Bardzo praktyczne mogą okazać się krzesełka i stoliki z możliwością regulacji wysokości i głębokości siedzenia oraz wysokości i kąta nachylenia blatu. Dzieci w wieku 6 – 8 lat spędzają w pozycji siedzącej nawet 7,5 godziny dziennie. Warto zadbać, aby była to pozycja prawidłowa. Co to oznacza? U przedszkolaków prawidłowa pozycja siedzącą oznacza pozycję aktywną. Nawet w czasie siedzenia dziecko powinno mieć możliwość ruchu i częstego zmieniania pozycji ciała.

Pomocne również mogą okazać się duże piłki (tzw. rehabilitacyjne lub szwajcarskie) lub specjalne nadmuchiwane krążki, układane na krześle. Siedzenie na takim dynamicznym podłożu w czasie aktywności stolikowej, „wymusza” stałą pracę mięśni posturalnych (odpowiedzialnych za postawę ciała). Z pozoru zwykłe siedzenie może być zatem dla dziecka świetnym treningiem. Pamiętajmy, aby piłka była dobrze dobrana do wzrostu dziecka.

• należy zadbać o prawidłowe oświetlenie w czasie pracy/zabawy dziecka przy biurku. Niewłaściwe oświetlenie sprzyja wadom postawy w sposób bezpośredni (aby lepiej widzieć dziecko mocno pochyla tułów do przodu i rysuje z „nosem w kartce”) i pośredni (pogarsza wzrok, co w przyszłości często kompensowane jest nadmiernym wysuwaniem głowy do przodu i pochylaniem tułowia podczas czytania czy pisania).
• wszystkie dzieci powinny mieć możliwość odpoczynku w czasie snu nocnego przez 8 – 10 godzin. Zadbajmy o właściwą pozycję naszej pociechy w tym czasie. Materac do spania powinien być:
  • równy,
  • odpowiednio miękki (najlepiej jeśli ugina się pod uwypukleniami ciała i dopasowuje do fizjologicznej formy kręgosłupa),
  • położony na twardym podłożu,
  • niewskazane są meble rozkładane.

Aby dbać o kręgosłup dziecka, od najwcześniejszych lat życia zadbajmy o tzw. ergonomię jego ruchów. Aktywności wykonywane w sposób ergonomiczny zapobiegają przeciążeniom kręgosłupa, a w przyszłości zmianom zwyrodnieniowym i bólowi. Kształtujmy w dziecku prawidłowe wzorce zachowań ruchowych takie jak:

• podnoszenie przedmiotów z podłoża przez ugięcie kolan i wykonanie przysiadu, a nie przez skłon tułowia z prostymi nogami;
• wstawanie z łóżka przez pozycję boczną, a nie bezpośrednio z leżenia tyłem do siadu;
• przesuwanie ciężkich przedmiotów pchając je, a nie ciągnąć;
• noszenie plecaka, toreb w sposób symetryczny – na obu ramionach.

Pamiętajmy, aby uważnie obserwować sylwetkę ciała dziecka od pierwszych miesięcy życia. Jeśli cokolwiek zaniepokoi rodziców w postawie lub w sposobie poruszania się/ wykonywania innych aktywności przez ich pociechy, powinni skontaktować się ze specjalistą – lekarzem lub fizjoterapeutą. Odpowiednim badaniem potwierdzi on lub rozwieje ich wątpliwości. Zachęcam również do systematycznego korzystania z wizyt lekarskich i tzw. bilansów. Pozwalają one na regularną kontrolę rozwoju dziecka i stanu jego zdrowia, który może znacząco wpływać na postawę ciała.